10. 10 october 1486. (Auno a nativitate Domini mill. quadring. octuag. sexto, mensis octobris die decima.) Johannes de Hoerne, bisschop van Luik, machtigt de provisoren van de tafel van den H. G. of armentafel van Meerters alias in die Haghe tot verkoop aan den meest biedende van een jaarrente van een vertel rog, door Wilh. Boeykens, voormalig bisschoppelijk notaris, verschuldigd uit twee lopensaet lands theutonice dat heylich gheest landt". Perkament. Uithangend zegel verdwenen; dubbele perk. staart door muizen afgeknabbeld. 11. 11 mei 1501. (Die undecima m. maii a. 1501.) Notarieel testament van Cornelius van Merr en Mechtildis zijn vrouw, wonende te „Marteers alias die Haghe". Zij vermaken o. a. aan den H. Geest te „Merteers" een veertel rog erfpachts, waarvan uit te reiken aan de kerkfabriek en aan het altaar te „Meerters" ieder 1 lopen rog jaarl.; den langstlevende al, behoudens het recht der nog ongehuwde kinderen op gelijk bewijs als de gehuwde ontvingen; na beider dood allen kinderen even veel, „na den ouden costuymen ende landrechten"; en zoo een der kinderen in verzet komt zal hij voor zijn deel ontvanger twee stuivers erfelijk en niet meer en het overige komen deen heelft onsen genedigen here van Nassouwen off sinen stadthouwer, ende dander helft in hulpen der fabriken off der tymeringhen der kerken van Merters alias die Haghe". Perkament, op de vouw een weinig doorgesleten, met teeken van den notaris. 12. 8 augustus 1543. (Inden jaire der geboirten ons Heeren duysent vijfhondert drie ende veertich, opten achsten dach der maent in augusto.) Notarieel testament van Adriana Gerit Claeusdochter, wed. Sebrecht Marceliszoen te Breda. Zij vermaakt o. a. : aan de fabriek van St. Lambrecht te Luik, de vier biddende orden en de kruisbroeders te Worchum ieder een stuiver enz.; aan de tafel van den H. G. in de Hage twee loopen rog jaarl. uit land in de Hage tot Hijlaer, geheeten de Heyninge; aan het L. Vr. gilde, aan St. Anna en St. Barbara, legaten; enz. Perkament, cen weinig door muizen beschadigd, met notarieel teeken. Op verschillende plaatsen heb ik wederom wenken kunnen geven of zelf maatregelen nemen in het belang van een goede bewaring der archieven. Tot bijzondere opmerkingen gaf dit deel van mijn taak ditmaal geen aanleiding. De vergelijking der opgemaakte inventarissen met het archief zelf bracht wel hier en daar eens een vermissing aan het licht, maar meestal werd het verplaatste stuk spoedig of anders later teruggevonden. Het werk te Gemert, Loon-op-Zand en elders en ook dat aan de stukken van Dinter en van Heeswijk werd weder voortgezet zoover de tijd toeliet. De verdere beschrijving der oorkonden van Gemert is blijven liggen voor die van Deurne en Grave, die meer haast hadden omdat van die plaatsen het geheele oudarchief reeds was geordend en geheel of goeddeels geïnventariseerd. Intusschen heb ik nog de beschrijving van een kleinere verzameling (106 nummers) van oorkonden kunnen voltooien, nl. die van Waalre, van welks overig oud-archief ik de ordening en inventariseering reeds vroeger heb bericht. Hoewel nog geen gelegenheid zich opdeed om den inventaris van Waalre's oudarchief te drukken, meen ik thans te kunnen volstaan met U hieronder den inhoud mede te deelen van de voornaamste, de elf nummers van rubriek 1. Deze en vooral n. 1 en 8 daarvan trokken ook de aandacht van wijlen pastoor Schutjes, die blijkens een bijliggend briefje de oorkonden ten zijnent heeft onderzocht in 1871 en zich bereid verklaarde die twee te copiëeren. Twee jaar later werden die twee met het doel van overschrijven. en een tiental andere ter kunstmatige ophaling van het schrift, aan den bekenden verzamelaar Prosper Cuijpers ter hand gesteld. Nadat zij in 1886 op aanvrage waren terugverkregen, werden de twee eerstbedoelde weder zeer spoedig daarna ter verklaring gezonden aan wijlen den rustenden pastoor Smits (schrijver eener geschiedenis van Eindhoven). Vermoedelijk nog tijdens zijn onderzoek heeft op zijn beurt de niet onbekende oudheidkundige P. N. Panken te Bergeik in 1887 de oorkonden onderzocht en blijkens een zeer beknopte, onder 24 n. gebrachte lijst, zonder waarde" bevonden. Ook afgezien van de elf nummers der eerste rubriek, hiervóórbedoeld en straks volgende, is het zoo erg nu wel niet. Er zijn bij mijn tweede rubriek, de oorkonden betreffende kerk en armen, no. 12--106, o. a. twee aardige perkamentrollen van rogge-, geld- en wijnpachten der kerk te Wadelre, van omstreeks 1400, en verder schepenbrieven van 1351, 1368, 1389, talrijke uit de vijftiende eeuw enz, interessant voor namen en rechtstoestanden enz. Maar toch is de waarde" dezer verzameling ook uit historisch oogpunt niet groot wegens den sterk gehavenden toestand, waarin de meeste verkeeren en die ook de beschrijving soms wel wat onzeker maakt. Oorkonden betrekkelijk de gemeente en den 1. 16 april 1403. Brief van 4 mannen van leen der hertogin van Brabant. Verklaring omtrent een waerheijdt, met vonnisse ende met recht gedaen ende beseten door den schout des heeren van Hoogstraten te Waederle, Weedert & Aelst, waarbij is getuigd over de grens der vrunte of gemeynte van W. & W. en o a. dat het eerste of naaste Beerwinkel tot die gemeynte met de tienden tot de parochie van Waderle behoort, en dat de Langeschout tot aan de Tongelreep toe, erf, cijnsgoed en gemeynte van W. & W. is. en Notarieel afschrift op perkament. 2. 16 juni 1413. Anthonis, hertog van Brabant, geeft sauvegarde aan de ingezetenen van Waderle en Wedert wegens het geschil over de heerlijkheid dier dorpen tusschen den heer van Hoogstraten en Herman van Ranst namens den abt van Echternaken. Perkament, met onderteekening van Edmond de Dynter; uithangend zegel aan enkelen staart verdwenen. 3. 10 januari 1471. Verklaring van verschillende getuigen voor schepenen in Waelre en in Weerd, dat tal van specifiek opgegeven perceelen behooren en gewoon zijn te tienden in de tiend, toebehoorende mr. Goeyaert van Eyck of zijne ouders en gelegen binnen de parochie van Weerd. Perkament. Uithangend schependomszegel verdwenen. 4. 29 maart 1571. Schepenen van Waelre en Weert wijzen voor recht, dat Ariaen Jacob Goeyaerts, wonende te Waelre, thans voortvluchtig, viermaal gedaagd en niet verschenen zijnde wegens doodslag, deswegen lijf en goed heeft verbeurd. Perkament sterk gesleten; uith. schependomszegel verdwenen. 5. 31 januari 1573. Anna Goessens doet voor schepenen van Waalre en Weerd afstand van haar tocht van eenen dries, genaamd Martensvelt, welken Joris Goessens vervolgens overdraagt aan den heer van W. & W. Perkament; uith. schependomszegel verdwenen. 6. 22 juni 1573. Schepenen van Budel geven Reijn Bertels, Lambrecht van Houtlonck, Lijnss Lijnssen, Dierick Reijnen Bertelszoon en Joost Henrick Oeijenzoon goed getuigenis en aanbeveling. Perkament, door vocht zwaar beschadigd; uith. schependomszegel verdwenen. 7. 13 januari 1594. Schepenbrief van Waelre en Weerde. Burgemeesteren, kerkmeesteren, heyligeestmeesteren, schepenen en nageburen van Waelre beloven te betalen jaarlijks op Remigius en Bavo aan Lauwereijs Hollen te Achel veertien Carolus gl., onder verband van hunne personen en de geheele gemeente van Waalre. Perkament; uith. schependomszegel, in groene was, eenigszins beschadigd. 8. 27 april 1601. Notarieele verklaring omtrent een compromis tusschen die van Waelre en Weerde en die van Aelst over de palinge van den ardt, gemeente of vroonte van W. & W. en van A., en omtrent de afpaling dienovereenkomstig, met in-vrede-legging, door den heer van W., W. & A., mr. Huybr. van der Cluzen. Origineel op perkament. 9 27 april 1601. Notarieele verklaring omtrent de afpaling en vredelegging door den heer van Waelre, Weerde en Aelst, volgens compromis tusschen die van Waelre en Weerde en die van Aelst, van den ardt, gemeente of vroonte van Waelre & Weerde, en van Aelst. Origineel op perkament. 10. 16 januari 1609. Schepenen, burgemeesteren en gemeente van Waelre verbinden zich te betalen aan Peter Lauvreijs Hollen van Achel 200 gld. à 20 st. Brab., op 2 febr. 1613 te betalen met rente à 512 pct. sjaars. Perkament; uith. schependomszegel, in groene was, geheel verdwenen; handt. van den secretaris. zoo goed als 11. 25 juli 1613. Schepenen, burgemeesteren en gemeente van Waelre verbinden zich jaarlijks op 2 febr. te betalen aan Peter Lauvreijs Hollen te Achel: elf Car. gld. uit alle der gemeente goederen. Perkament; uith. schependomszegel beschadigd; handt. van den secretaris. 12. 4 augustus 1658-20 februari 1660. Zes kwitantiën, door den ontvanger der beden in den Bosch aan die van Waelre gegeven, voor betaling van hun aandeel. Aaneengenaaid, papier. De beschrijving van de oude registers betreffende den burgerlijken stand is weder zooveel mogelijk voortgezet. Van verschillende gemeenten werden weder de verzamelingen geordend, beschreven en herbonden. Evenzoo geschiedde met enkele collecties, nog onder kerkbesturen berustende. Sommige archieven gaven ten dezen buitengewonen last, bijzonder die waar men vroeger tot herbinding was overgegaan. Dezelfde binder heeft dat in een aanzienlijk aantal plaatsen rondom den Bosch en in het oude kwartier van Maasland van de meierij verricht. Hij gold voor een deskundige, die hier en daar ook de andere gemeentelijke archiefstukken zoowat regelde en in portefeuilles bond enz. Hier en daar zag ik zijn werk reeds vroeger na en vond geen te grove fouten en deze altijd licht te herstellen, wijl hij ten minste geene losse stukken tot boekdeelen had gebonden. Thans echter bleek mij dat hij bij het herbinden van oude registers verderfelijk te werk ging. Of zou het misschien bij uitzondering zijn en mogelijk door een ongeluk ter binderij veroorzaakt, dat hij de bladen van meerdere registers van St. Michielsgestel totaal dooreenwarde, de caterns daarvan vermengde en, zelfs verkeerd omgevouwen, dooreenbond, zooals uit de volgende lijst kan blijken? Beschrijving van den inhoud der 10 boekdeelen met oude akten betreffende den burgerlijken stand, aangetroffen te St. Michielsgestel. No. 1-4. Kosters begraaf boeken. 1. St. Michielsgestel: 23 jan. 1749-15 dec. 1768, met notitie der betaalde rechten wegens het klokluiden enz. (hierin ook de opgaaf van de te St. Michielsgestel gestorvenen, die ten Dungen" zijn begraven). 2. a. Idem: 1 febr. 1769-24 dec. 1789 (hierin de opgaaf als boven); c. Gemonde. 1 aug. 1785-18 jan. 1786, 1 aug. 1789-28 nov. 1789, 25 jan. 1786-18 juli 1789; n. Idem: 5 jan. 1801-22 mei 1805; m. Idem: 30 oct. 1793-13 mei 1794, 28 juni 1794-9 oct. 1800; 1. Idem: 23 mrt. 1793-oct. 1793; 7. Idem: 15 april 1791-9 dec. 1791; k. Idem: 21 dec. 1792-6 mrt. 1793; f. Idem: 11 oct. 1790-13 jan. 1791; |