Registers van de Leenkamer van Holland, zijnde afschriften van de oorspronkelijke nog in het Haagsche Rijksarchief berustende registers, bevattende allerlei grafelijke giftbrieven enz.

II. HET ARCHIEF DER ABDIJ VAN MIDDELBURG.

Hiermede worden bedoeld de in het depôt aanwezige oorkonden, betrekking hebbende op de Abdij van Middelburg, nl. giftbrieven van Vorsten, brieven der kerkelijke autoriteiten en registers betreffende de eigendommen en rechten der abdij en de kerkelijke rechtspraak.

III. HET ARCHIEF VAN DE STATEN VAN ZEELAND EN VAN DE
GECOMMITTEERDE RADEN, EN VAN DE AAN DIE COLLEGIEN

OPGEVOLGDE PROVINCIALE BESTUREN, TOT AAN DE
FRANSCHE OVERHEERSCHING.

(Ofschoon de Gecommitteerde Raden in werkkring en bevoegdheid verschilden van de Staten is het wenschelijk de archieven van beide collegiën te zamen als één archief bijeen te houden, omdat zij inderdaad bij elkander behooren. De Relatieven tot de notulen van beide collegien zijn tot aan het jaar 1745 vereenigd; daarna zijn zij voor elk collegie afzonderlijk gehouden.)

Dit archief is voor de geschiedenis het belangrijkste gedeelte van het geheele depôt. Önder de relatieven tot de notulen uit den tachtigjarigen oorlog zijn oorspronkelijke brieven van de stadhouders, de legeroversten, de pensionarissen en de buitenlandsche agenten, waaronder vele bij de geschiedvorschers nog niet of weinig bekend.

Het bevat de volgende onderafdeelingen:

1o. Het eigenlijk gezegd archief van de Staten van Zeeland en van de Gecommitteerde Raden (eerst „Gouverneurs en Raden", daarna Gouverneur en Landraad" en van 1578 af „Gecommitteerde Raden"), loopende van 1574 tot 1795.

Dit bestaat uit:

de Notulen van het verhandelde bij de Staten en de Gouverneurs en Raden, beginnende den 20 Maart 1574, en eindigende den 10 Mei 1576.

b. Alsvoren van Gouverneur en Raden, beginnende den 12 Mei 1576 en eindigende den 17 Mei 1578.

c. Resolutiën van de Staten, beginnende den 2 September 1577 en eindigende met September 1578.

d. Collegiaal-boek (notulen) van de Gecommitteerde Raden, beginnende den 1 September 1578 en eindigende den 30 December 1579.

e.

Collegiaal-boek van de Staten s lants van Zeelandt en hare Gecommitteerde Raden, beginnende den 2 Januari 1580, en eindigende den 31 December 1581.

f. Daarna zijn aanwezig: de Notulen van de Staten, afgescheiden van die van de Gecommitteerde Raden, te beginnen met 1580 tot 1795, waaraan alleen ontbreken de jaren 1584 en 1585.

Van het verhandelde bij de Gecommitteerde Raden bestaan nog:

g. Collegiaal boeken, bevattende Notulen van 1582 af, tot 1671 ingesloten ;

h.

i.

en Akte- en missiveboeken, van 1583 af, tot 1671 en van 1676 tot 1795;

de Relatieven tot de Notulen, beginnende met 1578 tot 1795, bijeengebracht naar de jaren in 498 portefeuilles en 33 registers.

j. Het zoogenaamd Secreet-Kantoor" van de Staten, bevattende tractaten, octrooien, enz. en de geheime resolutiën en brieven.

2. De archieven der verschillende provinciale besturen opgevolgd aan de Staten en de Gecommitteerde Raden tot aan het Fransch bestuur.

IV. HET ARCHIEF VAN DE VOORMALIGE REKENKAMER VAN ZEELAND.

De Staten van Zeeland hebben in 1594 besloten tot oprichting van eene Rekenkamer voor Zeeland, en op den 20 Juni 1596 eene Instructie voor dat Collegie vastgesteld. Met dat tijdstip begint dus het archief dier kamer.

Toch berusten in dat archief, en behooren aldaar te blijven, verschillende stukken van oudere dagteekening. In de eerste plaats de Rekeningen van de Rentmeesters der Domeinen en Beden van Zeeland, Bewester- en Beoosterscheld uit den grafelijken tijd, beginnende met het jaar 1317.

Die stukken hebben vroeger berust bij de Rekenkamer te 's Gravenhage en zijn op herhaalden aandrang van de Staten van Zeeland in 1607 naar de Rekenkamer te Middelburg overgebracht en aldaar in bewaring gebleven.

Nog behoort tot het archief der Rekenkamer eene verzameling van stukken van allerlei dagteekening, door Pieter Coorne, den eersten Secretaris van dat Collegie bijeengebracht in tien registers, den naam dragende van Copulaatboeken.

Die verzameling is altijd tot het archief der Kamer gerekend, en wel op grond van de bepalingen der Instructie voor de Rekenkamer, in de artikelen 7 en 14, blijkens den titel van den eersten daarvan opgemaakten Inventaris, luidende :

Inventaris van alle de privilegiën, concordaten, octroijen ende andere acten ende munimenten, oude ende nyeuwe, raeckende zoo de landen ende provintiën van herwaerts over int generael, als de provintie van Zeelandt, steden ende leden vandien int particulier, die ter Rekencamer van Zeelandt zijn berustende, aldaer becommen, zoo uijte Rekencamere van Hollandt, uijte stucken der Abdije-goeden, als andersins aldaer Overgelevert ende van d' een ende d' ander becomen, welcken Inventaris gemaect is bij Pr. Coorne, secretaris, volgens d' Instructie der selver Camere articulis 7 ende 14. Dient genoteert dat de voors. previlegien, concordaten, enz. vergadert ende bijeengebonden sijn in X copulaten ofte vergaerboúcken". De bedoelde artikelen 7 en 14 luiden:

Art. 7. „Die vande voorǹ. camere sullen bij den voors. Secretaris pertinenten Inventaris doen maken van alle Rekeninghen, registers, munimenten, brieven, previlegien, acten ende andere bescheeden ter camere wesende, ende die aldaer noch dagelicx sullen commen”, enz.

"

Art. 14. Het voors. collegie sal mede gehouden wesen te doen houden Register van alle des Landts previlegien, oude brieven, tractaten met Princen ende andere provintien angegaen, mitsgaders van octroijen, van giften, beleeningen, verpandingen, coopingen, vercoopingen, vervrempdingen ende uijtgevingen den lande van Zeelandt eenichsins raeckende", enz.

Verder bestaat het archief der Rekenkamer uit de Notulenboeken en Adviesboeken, Steenrollen, Registers van leenen enz. en Rekeningen van de rekenplichtige Collegien en ambtenaren. Tot het archief der Rekenkamer behoort ook een,Secreet of geheim kantoor der Rekenkamer" (bevattende verschillende accoorden, vergunningen, enz. alsmede eenige stukken en registers, afkomstig van de verdronken stad Reimerswaal, ter Rekenkamer overgebracht in het jaar 1635.)

Het archief van de Rekenkamer is vooral van belang voor de kennis der plaatselijke en huishoudelijke gesteldheid van Zeeland, en van de verschillende polderbesturen.

V. HET ARCHIEF VAN DEN RAAD VAN VLAANDEREN.

VI. HET ARCHIEF VAN LILLO EN LIEFKENSHOEK.

VII. HET ARCHIEF VAN ZEELAND, ONDER HET KONINKRIJK HOLLAND. VIII. DE ARCHIEVEN DER WEESKAMERS.

IX. DE ARCHIEVEN DER VERSCHILLENDE SCHEPENBANKEN.

X. HET ARCHIEF VAN HET GERECHTSHOF VAN ZEELAND.

Het archief van Zeeland onder het Fransch bestuur bevat het archief der Prefecture van het departement der monden van de Schelde, en dat van de Sous-prefectures van Walcheren en Zuid-Beveland; terwijl het niet bekend is waar het archief van de Sousprefecture van Zierikzee wordt gevonden.

Met het einde van het Fransch bestuur begint het nieuw archief.

Nog moeten als onderdeelen van het oud-archief van Zeeland worden vermeld de volgende afzonderlijke verzamelingen:

1o. De verzameling van kaarten (waarvan een gedrukte inventaris is uitgegeven in 1874, terwijl van de later aangekochte, of ten geschenke ontvangen kaarten eene geschreven lijst bestaat) en van veldboeken of overloopers (ook wel genoemd ommeloopers en evering-boeken.) 2. De verzameling van Schrifturen en gedrukte stukken betreffende Zeeland, afkomstig van mr. J. Verheije van Citters, in 76 portefeuilles, waarvan is opgemaakt een algemeene inhoudsopgaaf.

3. De in het archief aanwezige Plaatselijke keuren, waarbij gevoegd kunnen worden de hierboven bij het Secreetkantoor der Rekenkamer vermeldende bescheiden, afkomstig van de verdronken stad Reimerswaal.

4. De bijzondere verzamelingen en losse stukken, betrekking hebbende op Zeeland, ten geschenke ontvangen of aangekocht, die niet bij een der andere archieven zijn te rangschikken.

5o. De in bruikleen ontvangen verzamelingen en bescheiden.

Van die algemeene opneming heb ik gebruik gemaakt enkele archieven meer in het bijzonder na te gaan en te beschrijven. Bepaaldelijk is dit het geval met het archief der Rekenkamer, dat geheel beschreven en geïnventariseerd werd. De gemaakte

beschrijving moet evenwel nader worden omgewerkt tot een definitieven inventaris.

Met betrekking tot de gedane opneming wensch ik nog te vermelden dat ik overeenkomstig het gevoelen van den Algemeenen Rijks-archivaris, opgenomen in den door hem gegeven leidraad ter behandeling voor de vergadering van Rijks-archivarissen, van meening ben, dat het archiefdepot van Zeeland behoort te bestaan uit de archieven van de gemeenschappen, behoorende tot die provincie in haren tegenwoordigen omvang.

In druk uitgegeven bescheiden, behoorende tot het archief.

Van wege het archief werden geene stukken in druk uit

gegeven.

VI. De aanwinsten door geschenk, aankoop, ruil, of in
bruikleen verkregen en de verliezen.

Behalve eenige gedrukte jaarverslagen werden ten geschenke ontvangen,

1. Van Uwe Excellentie:

a. Recueil des Coutumes des petites villes et Seigneuries du quartier de Bruges, publié par la commission Royale des anciennes lois et ordonnances de la Belgique", deel V en VI;

b. één exemplaar eener graphische voorstelling der afstamming van Hare Majesteit Wilhelmina, Koningin der Nederlanden, uit de Walramsche- en Ottonische linie van het huis van Nassau, met die bestemming gegeven door den Directeur van het Huisarchief en de bibliotheek van Hare Majesteit de Koningin;

c. Geschiedenis der gemeenten in Oost-Vlaanderen door de Potter (vervolg);

2. Van den Algemeenen Rijks-archivaris te 's Gravenhage:

een brief van den afgevaardigde in de Staten van Zeeland P. B. de Beaufort van den 13 October 1753, aan N. N., met eenige afschriften van stukken betreffende het besogne over de tutele" van Z. K. H. Prins Willem V, van 1752-1755.

"