etiamfi ritè ea fufcipiant, fed aliquando & aliquibus, anathema fit.

Can. 8. Si quis dixerit, per ipfa novæ legis facramenta ex opere operato non conferri gratiam, fed folam fidem divinæ promiffionis, ad gratiam confequendam fufficere, anathema fit.

Can. 9. Si quis dixerit, in tribus facramentis, baptifmo fcilicet, confirmatione & ordine, non imprimi characterem in anima, hoc eft fignum quoddam fpirituale & indelebile, unde ea iterari non poffunt, anathema fit.

Can. 10. Si quis dixerit, chriftianos omnes in verbo & omnibus facramentis adminiftrandis habere poteftatem, anathema fit.

Can. 11. Si quis dixerit, in miniftris, dum facramenta conficiunt & conferunt, non requiri intentionem faltem faciendi quod facit ecclefia, anathema fit.

Can. 12. Si quis dixerit, miniftrum in peccato mortali exiftentem, modò omnia effentialia, quæ ad facramentum conficiendum aut conferendum pertinent, fervaverit, non conficere aut conferre facramentum, anathema fit.

Can. 13. Si quis dixerit, receptos &

approbatos ecclefiæ catholicæ ritus in fo

lemni facramentorum administratione adhiberi confuetos, aut contemni, aut fine peccato à miniftris pro libito omitti, aut in novos alios per quemcunque ecclefiarum paftorem mutari poffe, anathema fit.

I I I.

Extrait des décrets du même concile, feffion 24. chap. 7. de reform.

Sacramenta adminiftrentur, eorum vis frequenter explicetur linguâ vernaculâ.

fancto fynodo in catechefi fingulis facramentis præfcribendam, quam epifcopi, in vulgarem linguam fideliter verti, atque à parochis omnibus populo exponi curabunt: necnon ut inter miffarum folemnia, aut divinorum celebrationem, facra eloquia, & falutis monita eâdem vernaculâ linguâ fingulis diebus feftivis vel folemnibus explanent, eademque in omnium cordibus, poftpofitis inutilibus quæftionibus, inferere, atque eos in lege Domini erudire ftudeant.

I V.

Extrait des décrets du concile de Sens, tenu en M. D. XXVIII. titre index decretorum ad mores pertinentium.

CHAP. 2. Omnem exactionem indebitam ; pro facramentorum aliarumque rerum divinarum adminiftratione, effe à viris ecclefiafticis fummopere devitandam.

Acro mus, ut omnia fincerè purè approbante concilio ftatuimus

& mundè fiant in domo Domini, fine labe labifve fufpicione, aut fpecie mali, ad quod prælati ecclefiarum cathedralium & collegiatarum capitula, archidiaconi, abbates, abbatiffæ & aliæ quæcunque perfonæ ecclefiafticæ, diligentem gerant curam & ftudium exercendi, adminiftrandi & exequendi onus eis à Domino conceffum, ne fanguis fubditorum de manibus eorum requiratur, non quæftus caufà aut pecuniæ, ideo ftatuimus, inquam, & ordinamus, conformiter ad facrorum conciliorum fanctorumque patrum decreta, ut manus fuas illibatas, integras & intactas fervent, juxta juris communis difpofitionem & ordina

cramenta majori cum reverentia, at que animi devotione accedat: præcipit fancta fynodus epifcopis omnibus, ut non folùm, cùm hæc per fe ipfos erunt populo adminiftranda, priùs illorum vim & ufum pro fufcipientium captu explicent, fed etiam idem à fingulis parochis piè, prudenterque etiam lingua vernaculâ, fi opus fit & commodè fieri poterit, fervari ftudeant, juxta formam à

nonobftantibus quibufcunque juramentis, ftatutis & confuetudinibus introductis, & in futurum introducendis. . . . . provideant autem dioecefani, ne ecclefiarum parochialium rectores, matricularii aut alii quicunque, indebitas exactiones pro facramentorum, facramenta-" liumque ac divinorum adminiftratione faciant.

V.

Extrait des décrets du concile de Narbonne, tenu en M. D. LI.

CAN. 41. Ne aliquid pro fpiritualibus exigatur feu promittatur.

PRO

Rohibemus, ne pofthac pro adminiftrandis ecclefiæ facramentis, pro cadaveribus inhumandis, pro magnis vel parvis crucibus deferendis, aliifque fpiritualibus minifteriis, pecuniæ quicquam exigatur, præterquam propulfandis campanis, ut & pulfantium labori & fumptibus fatisfaciat, fed mediocri mercede: non tamen negamus, fi quid ultrò & fpontè oblatum fuerit, parochos accipere poffe; fed hoc ftatutum edidit fynodus, ut tollantur conventiones & omnes iniquæ pactiones quæ de his fieri confueverunt, maximè de funeribus & exequiis; nihil tamen tranfactionibus, decretis, fententiis, laudandifque quorumdam locorum moribus, abeffe volumus : caveant tamen ne ob id mortuorum corpora fepelire, aliaque facramenta adminiftrare cunctentur, nifi graviffimè puniri malint.

VII.

Extrait du même réglement général, touchant la difcipline eccléfiaftique, fait par l'affemblée générale du Clergé du France, convoquée à Melun en M. D. LXXIX. tit. 7. de facramentis in genere.

Q

Uanta cum reverentia & puritate,

& quanta cum externi cultûs munditia, facramenta quafi quibus inftrumentis nobis gratia, morte & paffione Chrifti acquifita infunditur, tractari debeant, non eft noftri nunc inftituti dicere, hoc folùm optamus, ut non deftituantur parochia facerdotum numero ad legitimam facramentorum adminiftrationem neceffario, habitâ etiam ratione facultatum ejufdem parochiæ; ut habere poffint honefta & congrua ftipendia, legitimæ adminif trationi, & eorum facerdotum ab omni labe fimoniæ alienorum, dignitati & ordini convenientia.

Sacramentorum vim & ufum parochi, pro fubditorum captu, fæpiffimè explicabunt, hortabunturque fuos ad affiduam poenitentiam & euchariftia perceptionem, præcipuè in Nativitatis Chrifti Pafchalis & Pentecoftes, ac aliis ecclefiæ folemnitatibus.

VIII.

Extrait des décrets du concile de Rouen, tenu en M. D. LXXXI. titre de facramentis.

Ucramenta majori cum reverentia populus fidelis ad fufcipienda atque animi devotione accedat, præcipitur curatis, cùm erunt adminiftranda ut potiùs illorum vim & ufum pro fufcipientium captu explicent, ex doctrina in catechifmo romano tradita, ac ftudeant ex digna, decenti & devota eorumdem facramentorum adminiftratione, populum excitare ad ipforum falutarem perceptionem. Prohibemus autem curatis ac quibufcunque presbyteris, ne ullum facramentum conferant, ac ne quidem confeffiones audiant, nifi in fuperpelliceo ftola ac habitu facerdotali, fed maximè in confcientiæ puritate.

Extrait des décrets du concile de Bordeaux, tenu en M. D. LXXXIII. titre 2. de iis quæ ad divinum cultum, ac religionem fpectant.

Mnis divini cultus & religionis ratio, quâ folùm præpotentem Deum piè, fanétèque colimus, in duas potiffimum partes diftribuitur: in precationes nimirum & facrificium, quibus & interior & exterior cultus, adhibitis utrimque folemnibus cæremoniis, integrè perficitur. Neque enim aliter Deum placare atque propitium reddere, neque religioni officioque fuo fatisfacere chriftiani poffunt. Preces ad poftulandum, facrificium ad impetrandum vim habent: utrumque verò ad laudem & immortalem gloriam optimi & beneficentiffimi Creatoris noftri plenè dirigitur.

X I.

Extrait des décrets du même concile, titre 8. de facramentis.

Um ecclefia nihil habeat pretiofius, nihil ad æternam falutem confequendam magis neceffarium, quàm à Chrifto feptem inftituta facramenta quibus omnis juftitia, vel coepta augeatur, vel amiffa reparetur, ac demùm Dei gratia, quàm ipfa facramenta, feu vafa quædam divina continent, eamque ritè fufcipientibus conferunt, nobis abundè communicetur paftores omni ftudio ac diligentiâ commiffum fibi chriftianum populum exhortari debent, cùm ad fingularem erga omnia facramenta religionem & reverentiam adhidendam tum ad frequentem auguftiffimi eucharif tiæ facramenti & confeffionis ufum; quorum facramentorum contemptus, ut ait D. Auguftinus, homines facrilegos facit, impiè enim contemnitur, fine quo pietas conftare non poteft.

Uia per primum parentem violata infecit, dicente fcripturâ: femen malefuerat, & peccato fuo omnes pofteros dictum erat ab initio, & nemo immunis eft à forde, ne infans unius diei: & poft peccatum originale, in quo omnes nafcimur, manent adhuc ejus quædam reliquiæ, quas theologi fomitem peccati vocant, actuale peccatum generantes in nobis: providus Deus, fingulis morbis, fingula adhibuit remedia, facramenta fcilicet, quibus peccata remittuntur, hominis vita regitur, fides augetur, & totius ecclefiæ politia continetur ac. confervatur: nam fpiritualem homini vitam conferunt baptifmus, confirmatio, pœnitentia, euchariftia, extrema-un&tio : ordo autem & matrimonium ad ecclefiæ multiplicationem & continuationem per

tinent. Per baptifmum fpiritualiter renafcimur. Per confirmationem in gratia & fide roboramur. Euchariftiâ nutrimur. Poenitentiæ medicamento à peccati morbo curamur. Et fi quid nobis in extremis agentibus defuerit, per extremam-unctionem fuppletur. Omnia autem facramenta tribus conftant, ac perficiuntur: rebus, ut materiâ: verbis, ut formâ, miniftro ut conferente facramentum, & communem ecclefiæ intentionem habente: quorum omnium, fi quid defuerit, integrum ac perfectum facramentum effe non poteft. Baptifmus, confirmatio & ordo, quia indelebilem characterem animæ imprimunt, iterari non poffunt. Quæ omnia ne in vanùm conferantur aut fufcipiantur, hæc præcipit fynodus.

Canon unicus.

Sacerdotes, dum facramenta adminiftrant, ufum & efficaciam illorum populo, & iis præfertim, quibus ea conferunt, adhibeanturque in eum ufum manualibus auctoritate & judicio epifcoporum editis, piæ & religiofæ exhortationes, vernaculâ linguâ confcriptæ, quibus in eorum administratione facerdotes utantur.

XIII.

Extrait des décrets du concile d'Aix, tenu en M. D. LXXXV. titre de facramentis.

Um facramenta omnia à Chrifto Domino, falutis noftræ caufâ, inftituta fint, atque ex illius fanguine pretiofiffimo vim fumpferint: ad virtutis culmen omni animi pietate, fanctitate ac religione contendere is profectò debet, cui illa tractanda funt vel miniftranda.

Parochi igitur, omnefque alii, ad quos cujufvis facramenti adminiftratio fpectat, quàm diligentiffimè videant, ne lethalis peccati labe infecti, dum aliorum faluti ftudent, fibi æternæ fint damnationis miniftri. Atque ut intùs candidâ innocentiæ ftolâ exornati effe debent, ita etiam extrinfecùs mundo fuperpelliceo, ftolâque eius coloris qui facramento miniftrando congruat, induti fint femper.

Ut autem à reliquis fidelibus, eâ quâ

par eft pietate, atque adeò cum animarum fructu facramenta percipiantur, illorum virtutem atque admirabilem fructum parochi frequenter explicabunt, tum verò maximè, cùm illa erunt miniftraturi.

Sedulò quoque videbunt, ne ad facramenta quævis aliquem admittant, ni armis depofitis, modeftoque habitu, ac compofito corporis geftu aliquod reverentiæ interioris judicium exteriori cultu præ fe ferat, & fidei noftræ faltem initia recitare noverit.

Illud præterea diligenter caveant, ne pro illis adminiftrandis, ab ullo vel omnium rerum inope facerdote, verbis aut etiam fignis quicquam prorsùs vel minimum quovis modo petatur exigaturve.

Quòd fi quis contrà fecerit, is graviter ab epifcopo pro culpæ ratione puniatur, non avaritiæ tantùm labe notatus, fed etiam fimoniacæ pravitatis reus.

Quòd fi laïci homines eleemofynas da~ re confuetas impendereque renuerint eos epifcopus ex canonum jure ad piè introductam confuetudinem perpetuò retinendam cogat atque compellat.

XIV.

Extrait des décrets du concile de Touloufe, tenu en M. D. XC. ch. 1. de la deuxieme partie de facramen◄ tis & facramentalibus.

C

Um divina illa nunquam perituræ

falutis pignora facramentis venerandis, illorumque pio ufu contineantur fummâ etiam fanctitate & veneratione chriftianis veniunt, & tractanda, & fufcipienda.

Nufquam igitur vel epifcopi, vel parochi ad eorum adminiftrationem accedent, quin priùs ex Tridentini concilii catechifmo profuturum illorum usum, admirandamque vim fufcipientibus, audientibufque, explicârint.

Ecclefiæ facramenta, non folùm fine fimoniæ labe, fed & fine avaritiæ fufpicione præbeantur, nec ulli aut presbytero, aut miniftro quicquam in eorum adminiftrationem exigere, verbis etiam fignifve, directè aut indirectè petere liceat.

Et rituum & cæremoniarum varietas

nos mediocriter chriftianos offendere confuevit id ne accidat, diligentiffimè eft præcavendum, uniformis itaque, minimèque diftin&ta facramentorum adminiftratio, quàm fieri poterit, religiofiffimè ab omnibus obfervetur. Quòd ut faciliùs affequantur, in rituum libro defcriptas cæremonias unufquifque prædifcere & exequi pro viribus conabitur. Ne iis qui oppidorum fepto conclufis parochiis fubjacent, quâvis aut noctis, aut temporis imperia neceffaria defint facramenta, è re epifcoporum erit, commodiori illis parochia providere, aut etiam, fi ita iifdem epifcopis vifum fuerit, vel renuentibus parochis, novas ad illorum ufum ex Alexandri III. & concilii Tridentini decreto extruendas curare, quibus ex matricio ecclefiæ fructibus congrua portio, aut ex coacta populi contributione fufficiens redditus adfcribi affignarique poterit.

X V.

Extrait des décrets du concile de Narbonne tenu en M. DC. ix. ch. 13. de facramentis in genere.

Um tanta fit humanæ naturæ imbecillitas, ut ad divina capefcenda animus vix poflit affurgere, nifi quibufdam adjuvetur adminiculis: cùmque cardinali hoc & caduco tempore, velut carcere quodam inclufus, fenfuum minifterio plurimùm utatur, divinæ fapientiæ vifum eft mortalium infirmitati fe accommodare; fuam virtutem & gratiam per quafdam externas res & figna quæ fenfibus percipiuntur; nimirum, per feptem facramenta ecclefiæ, conferre: à quibus omnis juftificatio noftra incipiat, vel cœpta augeatur, amiffave reparetur, & non ponentibus obicem conferatur.

Paftores omni ftudio & diligentiâ invigilare debent, ut fuarum ecclefiarum parochi ritè & quâ dicet fedulitate facramenta fidelibus adminiftrent. Nec aliis unquam, nifi præfcriptis à Romana ec

clefia facramenta adminiftrari formulis & cæremoniis: neve cum alio rituali aut ordinario quàm ad ufum Romanum, ut iifdem omnes cæremoniis ubique utantur, & fuperflux, inutiles & fucatæ cæremoniæ, fi quando per particulares con tra inftituta ecclefiæ inventæ fuerint, de medio tollantur & prorsùs eliminentur.

Sit infuper parochus, ad quem adminiftratio facramentorum fpectat, purus & ab omni labe lethalis peccati alienus, ne dum aliorum quærit falutem, fe ipfum condemnet, fibique æternæ damnationis fit minifter, & illi dicatur à Deo, figna novi, facramentum approbo, gratiam largior: tu verò labiis & corde pollutus, quis es?

Et quemadmodum intùs candide innocentiæ ftolâ exornatus effe debet, ita etiam extrinfecùs mundo fuperpelliceo ftolâque fit femper indutus, ut populus intelligat, non vulgarem, fed coeleftem rem agi, cùm facramenta tractantur.

Adhæc noverint rectores animarum, cùm facramenta fint dona Dei, liberaliter & gratis conceffa, non folùm fine fufpicione effe exhibenda: ac propterea fimoniæ labe, verumetiam fine avaritiæ maximè caveant, ne in eorum administratione quicquam prorsùs verbis, aut etiam fignis, vel minimùm quovis modo petatur, aut exigatur.

Qui fecùs fecerint, & pœnis à jure communi ftatutis, & aliis arbitrio epifcopi plectantur.

Volumus autem & ordinamus, quòd parochus aut ejus vicarius, ad aliam ecclefiam fi tranfire contingat, non difcedat, nifi fucceffori relictis & affignatis libris in quibus eorum qui baptifati, confirmati, excommunicati, matrimonio jun&ti & fepulti nomina defcripta fuerint.

Superbis cùm refiftat Deus & humilibus det gratiam, cujus vafa funt facramenta, ad hæc fufcipienda fronte elatâ accedentes, non debent admitti, fed qui exteriori corporis geftu internam denotent animi demiffionem, propterea nulla facramenta conferantur, arma geftantibus, fed ea deponant fufcipientes, & eorum patrini, quando neceffarii funt.