dentalis Caftella quæ- plaetsen, daer de Westdam, fortalitia,ditionem, Ind. Compag. eenige ant flationes mercature Casteelen, forten, en caufa habeat.

gebied, of logien (yo hebbende.

Item, pag, 106. Neque licebit præ. EN fullen de Onder- .

dii Car danen van de voorfz. ciliæ fubditis ullo modo Koning van Caftilien commercia exercere,aut geensins vermogen te navigare ad portus, in vaeren of handelen in quibus Societas In

In- eenige havens of plaetdie Occidentalis nomine fen, daer de West-Ind. Præpotentium Domino- Comp. in de name van rum Ordinum, caftella haer Ho. Mo. eenige quædam, fortalitia, di- casteelen, forten, logien iionem,

aut ftationes of gebied is hebbende ; habet, nisi vice versa 'tly fake dat vice versa Calteliani di&tæ Socie- gelyke handeling van tati concedant fimile de Castilianen aen de commercium ad omnes voorsi. Comp. word regiones & loca, quæ ad vergunt, in alle quar predictum Caftiliæ Re-' tieren onder de voorfz. gem pertinent.

Koning van Caftilien behorende.

Quoniam autem Legati & auctores foederis Monafterienfis ipfiflima verba Consultationum illarum in articulis, 5.& 6. ferè fecuti sunt, eaque pro fynmymis & æquipollentibus tunc temporis habebantur, inde magis casu quam confilio ifta vocum differentia irrepfire videtur. Nam fi aliter verba accipiantur , eaque ftriétè , fecundům sensum Geographicum, interpretari velis

nemo mortalium expedire poterit, quis bic fit in obligatione , aut quatenus unusquisque contrahertium teneatur. Vox subditorum Regis latius patet quàm Hispanorum , Hispanorum iterum latius quàm Castellanorum, quum Caftilia propriè dičta, five veterem , five novam intelligas vix tot urbes comprehendat , quot Hispania Regna. Unde etiam videmus apud Aitzma, pag. 104. quòd Rex Hispaniarum, qui ante fædus Monasteriense, Rex Castiliæ vocabatur, tempore iftius fæderis, titulo Regis Hispaniarum fit auctus.

Deindè si Regem tantummodò quofdam, & non omnes subditos obligale poras, quid Reipu. blica Fæ aerati Belgii prodesset, ant quomodò senSui fæderis satisfieret , fi Rex, verbi gratia, per Arragonenses, quibus jus commercii ad Indias non competebat, aut per Brabantinos, quibus id Speciatim erat interdictum, faceret id, quod per Hispanos aút Castellanos facere non liceret: aut quid Regem Hispaniarum juvaret, fi D D. Fiederati Belgii, per eos fubditos , qui extra septem Provincias habitant , & partem illarum non fasiunt, (vulgò her District van de Generaliteit) id fieri finant, qund, respectu Indiarum Hispaa nicarum Incole septem Unitarum Provinciarum facere prohibiti sunt.

* Å£tus agentium magis interpretandi funt ut valeant, quàm ut pereant: & fi quid casu minus diftinétè dictum reperiatur, in dubio id infpicierdum eft, quod verisimilius eft, quod vitio caret, & rei gerende aprius est L. 19. ff. de L L. 12. de Rebus dubiis. Id 114. de R. J. In fide quid

Tenseris, non quid dixeris, cogitandum, inquit Cicero: fed quia interni actus ípectabiles non sunt, & certi aliquid ftatuendum eft, ne nulla fit obligatio , fi quisque fenfum quem vellet fibi affingendo, liberare se poffet, ipfa dicante naturali ratione, jus est ei, cui quid promiffum eft, promifforem cogere ad id quod recta interpretario suggerit , nam alioquin res exitum non reperiret, quod in moralibus pro impoffibili habetur. Grotius de Jure Belli & Pacis lib. II. cap. 16.9. 1.

Contractum itaque eft cum parte potiori, nem. pè cum Hifpanis, quibus jus erat commerciorum ad Indias, ita tamen, ut reliqua pars, cui idem jus non erat, eadem conventione comprehendatur; per argumentum à majori ad minus; quod forte frequens, & utile effe docet Everhardus, in loco à majori ad minus, & negativè, seu des. tru&tivè semper procedere , ut , fi Regi non licet caftrum expugnare, ergo nec militi , Quod enim non licet majori, id non licet minori. Atque hoc facilius probaveris , fi consideres, omnia cum Principe ałta esse bona fidei; in quibus fæpè accidit, ut nun fingula verbis ita exprimantur, quin fubindè aliquid ex natura rei fit præftandum, quamvis verbis exprefum non reperiatur. Unde Jurisconsultus in l. 7. ff. Ne. gotiorum Geftorum ait: Tantundem in bonæ fidei judiciis valere judicis officium, quantum in ftipulatione nominatim ejus rei facta interrogatio; Vide Lenn. Conf. 25. n. 6, Cum igitur hic duo interpretandi modi propinantur , unus nuperrimè repertus, alter vetuftus, atque ufu& exemplis multorum annorum confirmatus; unus quo contractus irritus fiat, alter quo valeat; in quæftione, uter alteri præferendus fit; vetus

E 3

tiorem preferendum elle , tanquam vitio ( ni fallor) carentem, & rei gerenda aptiorem, nemo fortè dubitabit.

6. XIV. Principem Subditos fuos in perpe

tuum, pro fe & fuccefforibus obligare poffe, obiter notatur.

De poteftate Principis, an potuerit ita obligare farebditos suos, disputandum non videtur : potuille enim satis conftat per ea, que habet Gudelinus in Tractatu de Jure Pacis, cap. 12. Non secus ac fi ipfi Subditi fuo nomine contraxiffent. Quod etiam procedere ait, etfi ftatus reipublicæ pottea mutetur; puta fix er Monarchia verfa ft in A. ristocratiam, vel Democratiam. Nec fubditos tantum, fed etiam Principum Succeffores & be redes eâdem obligatione teneri, affirmat, Quaddoquidem pax est conventio publica, id est ad ftatum Reipublicæ fpectans: quam idcircò Princeps non tam proprio quàm Reipublicæ , quæ perpetua est, nomine contraxitle intelligitur. Sicut ergo Prælato ratione dignitatis contrahente, Ecclefia ipfa , omnefque io eâ dignitate fucceffores tenentur : ficut etiam contractum tutoris, dom tutoris nomine contraxit, curator in adminiftratione fuccedens, nec non pupillus, majoc factus observare coguntur: ita fucceffores Principis Conventionem, publico nomine iuitam. Non folùın fi sit Regnum, seu Principatus, qui jure bære. ditario defertur , ( quo cafu, cùm fucceffor, Principatum à defuncto accipiat, minor dubi tatio eft, eum, exemplo cæterorum hæredum, omnia fada defuncti prælláre, rataque habere debere ) verùm etiam fi Principatus fit, in

quem alio modo & certà lege fucceditur : Uci Regnum Franciæ Lege Salicâ. Quæ etiam in boc casu eò minus in dubium vocari poljunt,quoniam Hispaniarum Rex per actum Katibabitionis Paris Monafterienhs, una cum subditis fuis om. nes fuos Heredes & Succeffores tam universales quam particulares expreffe obligavit.

D. XV. Cæsarean suam Majeftatem Belgicas

Provincias hæredis titulo accepisse.

Præterea etiam manifeftum eft, quod Sacratif fima Casarea Sua Majefias Regxa & Dominia, que à Corona Hispanica accepit, bæredis titulé obtinuit, non tantum ad sui utilitatem, fed etiam ad commune commodum & utilitatem Fæderatarum Poteftatum; ficut hoc apparet ex conditionibus Magna Confederationis, quam inieruct Gloriofif fimus Romanorum Imperator Leopoldus, cum Serenissimo Magnæ Britanniæ Rege , & P.P. D. D. Ordinibus Federatarum Provinciarum Haga Comitis, die 7. Sept. 1701. in cujus proc mio dicitur : Quandoquidem mortuo fine liberis, non ita pridem , Gloriofiffimæ Memoriæ Carolo II. Hifpaniarum Rege , Sacra Sua Cæsarea Majestas successionem in Regna & Provincias Regis defun&ti Domui suæ Augustæ legitimè deberi afferuerit &c. & paulo poft: Adeo ut nisi prospectum fuerit, fatis appareat, Cæfareæ suæ Majeftati abjiciendam efle omnem fpem, unquam fibi de prætenfione fuâ fatisfaétum iri, Sacrum Romanum Imperium jura sua in Feuda, quæ funt in Italiâ, & in Belgio Hispanico perditurum , Britannis & Belgis Foederatis liberum navigationis & com

E 4

mer