reverentiâ, putamus, confiderabel,of hetgefi forte Hifpaniarum Rex Indias Lufitanorum armis invadere vellet,& fub prætextu illos reducendi ad fuam obedientiam, bello lacefferet, illud fieri non poffe, nifi cum magna moleftia atque periculo Societatis Indie Orientalis , quæ hoc modo continue infeftaretur ac maximum indè detrimentum fentiret.Quamobrem, cum reverentia, exiftimamus, neceffarium effe, ut Hifpani ab Indiis Lufitanorum

arceantur.

beurde dat den Koning van Spanjen in Portugaels Indien met groote magt foude mogen verfchynen, onder pretex van de Portugyfen onder fyn gehoorfaemheyt te reduceren, ende dien volgens haer oorloge aandede, dat zulx niet foude konne gefchieden, als met groot bedenken ende periculen van de geoctroyeerde OostIndifche Compagnie die daer door in een geftadig alarm, tot haer groote kosten foude gehouden worden, ende waerom fy dan ook onder reverentie, nootfakelyk oordeelt, dat de Spanjaerds uyt Portugaels Indien fullen moeten gehouden worden.

Durum videbatur Hifpanis, & valdè iniquum buic legi, de fe non ulteriùs extendendo, confentire, uti conftat ex refponfis Legatorum Hifpanorum, que notata funt in Actis Legatorum Foederati Belgii, 7. Febr. 1647.

Et ware onrede

Niquumelle, Regem Hyk den Koning

IN

impedire velle progreffum facere in Brafi lia aut India Orientali

in Brafiel, en in OoftIndien te willen belet

ten,

ali adverfus Lufitanos, ten progres te doen op ipfi rebelles: aut in In did Orientali navigationem & commercia non exercere ad alia loca, quæ fuijuris erant, aut commercium concedere poterant.

de Portugyfen fyne Rebellen;ofte in OoftIndien fig nietteextenderen,op andere plaetfen,diehaer eigen meefter zyn, ofte den handel mogten toeftaen.

Confenferunt tamen poft fatis longas & crebras deliberationes Hifpaniarum Regis Legati, fecundùm formulam d Legatis Foederati Belgi exhibitam. Mirati funt multi illam Hifpanorum in ea re facilitatem, imprimis Galli, ut videre licet in Epiftola Legatorum Chriftianiffimi Regis data 21. Dec. Anno 1646. quæ extat in libro, cui titulus: Mémoires & Négociations fecretes de la Cour de France touchant la Paix de Munster Une autre chofe, fcribunt Legati, qui nous donne à penfer, eft le relâchement des Espagnols fur le fait des Indes, qui eft fans doute l'un des plus confidérables Articles de tout le Traité, auquel les Hollandois trouvent un avantage, qu'ils n'avoient pas espéré, & qui ne leur a pas été accordé fans quelque motif extraor dinaire. Le Roi d'Efpagne confent de ne pouvoir étendre fes limites dans les Indes Orientales, & de les borner à ce qu'il occupe préfentement.

. XII. Ratio divifionis Indiarum Orientalium fecundum Art. 5. redditur.

Sed uti fæpè bonorum malorumque fines fub diverfa fpecie apparent, atque ex bonis mala, ex malis apparentibus bona fequuntur; ita tempus

poftea

pofte a docuit, optimo & prudentiffimo confilio ad utriufque partis, & communem Orbis Chriftiani utilitatem, ita pactum conventumque effe. Necelje enim videbatur, ut fpatium aliquod poneretur medium adfeparandum Orientem ab Occidente, ad exemplum fupra memorate divifionis Pontificis Maximi, qui eo, ni fallor, intuitu, terrarum orbem ita medium divifit, atque alterum prohibuit alterius iter ingredi, ne Oriens cum Óccideute, ratione commerciorum, nimiùm conjungeretur. Nam fi Hifpanis integrum manfiffet fuprà promontorium Bone Spei Orientem verfus navigare, aut ab Occidente fuprà Philippinas Infulas eodem ulterius fe extendere, facilè totius Orientalis India commerciis potiri potuissent, caque cum Occidentalibus Indiis communicare; quo facto penitus actum fuiffet de commerciis Europaeorum ad illas oras; quum Orientalis India plurimas res fuppeditet, quibus Occidentalis indiget; & vice versa, occidentalis argentum, aliaque pretiofa, quæ in Orientali Indiâ maximè appe

tuntur.

Conftituerunt igitur Viri fummi & fapientes illius temporis, eum in finem, Philippinas Infulas, tanquam obices & propugnacula, ad præcludendam viam ab Oriente ad Occidentem; uti ab altera parte Molucca Belgis relicta funt,ne Hif pani Orientem verfus,five commerciorum, five armorum,five alterius cujufcumque rei caufâ, ulte rius progrederentur; nec commercia exercere poffent,non tantùm ad ea loca, que Belgis erant Jubjecta, fed nec ad ea, quæ fui juris erant, & Commercium aliis gentibus concedere poterant ; ut nec ad Loca Lufitanorum, qui tunc temporis magnam India Septentrionalis partem tana intra quare extra Gangem obtinebant ; que omnia

per

per Regem Hifpaniarum Foederato Belgio ceduntur & relinquuntur, dicto art. 5. Cujufmodi jus, five juris ceffionem, bodie pro dominio haberi, licet verè dominium non faciat, arguit Seldenus. De Dom. Maris Lib. I. Cap. 17. bis verbis: Idem titulus fæpè occurrit in Regum veterum Lufitaniæ Diplomatibus, undè eos Commerciorum, negotiationis & navigationis Dominos, & Heros effe, & agnofci, fcribit Valefius. Dominum verò quem effe pofle navigationis in mari, & Commercii, abfque maris dominio, non aliud eft, quàm agro uti frui, alios jure arcere, nec tamen dominum efle.

§. XIII. Prohibitionem articulis. Pacis Monafterienfis, de ulteriùs non progredien do in Indias Orientales, etiam ad Belgii Auftriaci Incolas pertinere, variis argumentis evincitur.

Sic folutà quæftione primâ, quod fcilicet ratione rei dicto articulo 5. pacis Monafterienfis comprehendatur, reftat ut de perfonis nunc paucis agamus, atque inquiramus, utrum Rex Hifpaniarum omnes fuos fubditos eodem obligaverit, an verò quofdam fivè partem tantum ? & fpeciatim an Belgii Hifpanici, bodie Auftriaci incolæ, iftâ obligatione comprehendantur nec ne? Quod omnino affirmandum eft, quoniam naturaliter verum eft quòd Rex foedus faciens, aut contrahens, sœdus feciffe aut contraxisse intelligitur, pro omnibus fuis fubditis, nifi quofdam exceperit; & in hoc cafu ec manifeftius liquet, quia per inftrumentum ratibabitions, quod Rex dedit, non folùm tauquam Rex Hifpaniæ, fed tanquam Dux Brabantia Tom. II.

E

&

& Comes Flandriæ, expreffè obligavit omnes fuos Subditos & Vafallos, omnium Regnorum, dominiorum & ditionum fuarum, nullis exceptis.

*Objiciat aliquis, illos tamen non omnes nominari artic. 5. pacis Monafterienfis, ubi ratione Indiarum Orientalium nominantur Hifpani & Caftellani, ac in artic. 6. ratione Indiarum Occidentalium, omnes fubditi Regnorum & Provinciarum Domini Regis, & Dominorum Ordinum; & quærat fortè, undè hæc differentia? Refpondeo, differentiam hanc ortam videri ex differentibus five diverfis verbis, quibus Directores Societasum Indiarum Orientalium & Occidentalium ufi funt in confultationibus illis, quas ad petitionem Dominorum Ordinum dederunt Anno 1645. de rebut Indiarum. In quibus Confultationibus Directores Societatis India Orientales paffim voce Caftellanorum vel Hifpanorum; Directores Societatis India Occidentalis, fubditorum Hifpaniæ, Regis Caftiliæ, & Caftellanorum, promifcuè utuntur, ut videre licet in Confultatione Societatis India Orientalis, quam fupra exhibuimus ex Aitzma pag. 87. & apud eundem pag. 89. etiam id patet ex Confultationis Societatis India Occidentalis articulo 6. verbis fequentibus.

Occurritur objectioni, quæ ex variantibus art. 5, & 6.

verbis quibufdam, formatur.